وصیه های مراقبت در سه ماهه دوم بارداری
خانمها اگر سه ماهه اول بارداری را پشت سر گذرانده اید بشما تبریک می‌گوییم، مراقبت هاي سه ماهه دوم را هم بشما خواهیم گفت. هفته به هفته بارداری مستلزم انجام معایناتی است تا از سلامت مادر و جنین خاطرجمعی حاصل شود، در سه ماهه دوم بارداری که از آغاز هفتۀ ۱۴ تا پایان هفتۀ ۲۷ خواهد بود،
طبق معمولً باید برای انجام حداقل دو مراقبت طی سه ماهۀ دوم به دکتر مراجعه کنید که یکی در فاصلۀ هفته‌هاي ۱۶ تا ۲۰ و دیگری بین هفته‌هاي ۲۶ تا ۳۰ بارداری است. مگر این که مشکل یا عارضۀ خاصی داشته باشید که نیاز به بررسی‌هاي بیشتری دارد. فراموش نکنید آزمایش‌هایي راکه دکتر در جلسات قبلی بشما داده است، همراه خودتان ببرید. دراین پست می توانید با چگونگی آزمایش‌هایي که دکتر در سه ماهۀ دوم انجام خواهد داد آشنا شوید.
معاینات عمومی و روتین
ابتدا دکتر با مطالعۀ پروندۀ شما به بررسی نتایج آزمایش‌هایي میپردازد که در معاینۀ قبلی تجویز کرده است. همچنین دکتر در مورد وضعیت عمومی شما سوال‌هایي خواهد پرسید؛ سوال‌هایي در مورد حالت تهوع، حرکات جنین، وجود ترشح یا لکه‌بینی یا وجود هر نوع انقباض یا دردی در ناحیۀ شکم.
در ادامه، دکتر معایناتی را برای بررسی سلامت شما و جنین انجام خواهد داد، چگونگی عده اي از این معاینه‌ها در زیر آمده است:ثبت کردن وزن و بررسی وزن‌گیری: اضافه کردن وزن به میزان مناسب در دوران بارداری، احتمال سالم ماندن شما و فرزندتان را افزایش میدهد.
میزان وزنی که لازم است در دوران بارداری اضافه کنید، به وزن و قد شما پیش از باردار شدن و چندقلو بودن یا نبودن فرزندان بستگی دارد. اگر قبلاً اختلالات تغذیه‌اي مثل بی‌اشتهایی داشته‌اید یا در حال حاضر دارید، حتما به دکتر خود خبر دهید تا اقدامات لازم را دراین مورد انجام دهد.
اندازه‌گیری فشار خون: اندازه‌گیری فشار خون، بخشی از معاینات معمول شما در تمام جلسات معاینۀ بارداری است ودر تمام معاینات بارداری انجام می شود. اگر فشار خون شما بالا باشد، دکتر احتمالاً برای شما آزمایش ادرار تجویز خواهد کرد، زیرا وجود پروتئین در ادرار درکنار فشار خون بالا، یکی از نشانه‌هاي مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی است.
علائم دیگر پره‌اکلامپسی شامل اختلالات کارکرد کبد و کلیه، سردرد مداوم یا تاری دید است. دکتر درصورت مشکوک بودن به پره‌اکلامپسی، اقدامات لازم را برای شما انجام خواهد داد. اگر مشکلی در آزمایش ادرار نباشد و تنها فشار خون بالا وجود داشته باشد، احتمالاً فرد دچار فشار خون بارداری شده است.
گوش دادن به ضربان قلب جنین: ضربان قلب جنین از هفتۀ ششم بارداری شروع میشود و طبق معمولً از هفته دوازدهم بارداری به بعد، دکتر با استفاده از گوشی داپلر، صدای ضربان قلب جنین را در مطب دکتر بشنوید. شنیده شدن صدای ضربان قلب جنین به وضعیت قرارگیری جنین،
وزن شما و تاریخ دقیق زایمان بستگی دارد و ممکن است عده اي از مادران کمی دیرتر امکان شنیدن صدای قلب جنین را داشته باشند. گوش دادن به ضربان قلب جنین از این به بعد بخشی از معاینات بارداری خواهد بودو شما می توانید با آوردن همسرتان به مطب دکتر، وی را در هیجان شنیدن این صدا شریک کنید.
اندازه‌گیری ارتفاع رحم و بررسی رشد جنین: از هفتۀ ۱۶ بارداری ممکن است دکتر با لمس کردن شکم شما، سایز رحم و جنین را بررسی کند که روز به روز بزرگ تر میشود. دکتر در جلسات ویزیت در سه ماهۀ دوم با اندازه‌گیری فاصلۀ استخوان اندام تناسلی تا بخش بالایی رحم و مقایسۀ آن با سن بارداری، وضعیت جنین و میزان رشد وی را تحت نظر خواهد گرفت. حدوداً از هفتۀ ۲۰ تا ۳۶ بارداری،
این اندازه به سانتی‌متر تقریبا با تعداد هفته‌هاي بارداری شما برابر است، بنابر این اگر در هفتۀ ۲۴ بارداری هستید، این اندازه باید حدوداً ۲۴ سانتی‌متر باشد.همچنین دکتر دست‌ها و پاهای شما را بررسی خواهد کرد تا درصورت وجود تورم یا هر نوع بثورات، اقدامات لازم را انجام دهد. اگر مشکل یا ناراحتی خاصی دارید، دکتر معاینات بیشتری انجام خواهد داد.
سونوگرافی و آزمایش های سه ماهه دوم
دکتر در سه ماهۀ دوم نیز مانند سه ماهۀ اول با انجام عده اي از آزمایش‌ها که شامل آزمایش خون و سونوگرافی است، وضعیت سلامت شما و جنین را تحت نظر قرار خواهد داد.
در زیر با آزمایش‌هاي و سونوگرافی‌هایي آشنا میشوید که ممکن است دکتر در سه ماهۀ دوم تجویز کند:
آزمایش غربالگری سه ماهۀ دوم: در سه ماهۀ دوم دکتر صرف نظر از نتایج آزمایش غربالگری سه ماهۀ اول باید از طریق آزمایش خون سطح آلفافتوپروتئین را در خون مادر اندازه‌گیری کند. این آزمایش بارداری که طبق معمولً بین هفتۀ ۱۵ تا ۱۷ انجام میشود، میتواند به دکتر در بررسی احتمال وجود نقص‌هاي لولۀ عصبی جنین کمک کند.
اگر مادر، غربالگری سه ماهۀ اول را انجام نداده باشد یا دکتر با توجه به نتایج غربالگری سه ماهۀ اول یا بدلیل عدم انجام سونوگرافی NT هم زمان با غربالگری سه ماهۀ اول، تصمیم به بررسی نتایج غربالگری سه ماهۀ دوم گرفته باشد، دراین حالت آزمایش خون نشانگر‌هاي چهارگانه برای شما تجویز می شود
دراین آزمایش، علاوه بر آنکه میزان آلفافتوپروتئین اندازه‌گیری میشود، سطح سه نشانگر دیگر نیز در خون بررسی خواهد شد. اگر نتیجۀ آزمایش نشانگر‌هاي چندگانه، احتمال هر نوع نقصی را نشان دهد، دکتر برای تشخیص قطعی، آزمایش تشخیصی آمنیوسنتز را تجویز خواهد کرد. آزمایش چهارگانه طبق معمولً بین هفته‌هاي ۱۵ تا ۱۷ انجام میشود.
سونوگرافی آنومالی: در سه ماهۀ دوم و بین هفتۀ ۱۶ تا ۱۸ بارداری، دکتر ممکن است به مادر اسکن آنومالی را توصیه کند که یک سونوگرافی تفصیلی است. دراین سونوگرافی متخصص با استفاده از سونوگرافی، اجزای مختلف جنین را بررسی و اندازه‌گیری می کند و دنبال وجود هر نوع مشکل ساختاری یا رشدی در جنین میگردد. همچنین دراین اسکن، دکتر وضعیت جفت و بند ناف را نیز بررسی خواهد کرد.
تست کومبس غیرمستقیم در مادران Rh منفی: در مراقبتی که در هفته‌هاي۲۶ تا ۳۰ انجام می شود، دکتر برای شما تقاضای آزمایش خون و ادرار میدهد. این آزمایشات شما را از لحاظ عفونت ادراری و کم‌خونی بررسی میکند و درصورتی‌که گروه خون شما Rh منفی و گروه خون همسرتان Rh مثبت است، تست کومبس غیرمستقیم برای بررسی تولید آنتی‌بادی ضد Rh در خون مادر انجام می شود.
آزمایش غربالگری دیابت: تمام مادران باردار بین هفته‌هاي ۲۴ تا ۲۸ بارداری برای بررسی دیابت بارداری، یک آزمایش غربالگری انجام میدهند. این آزمایش شامل یک آزمایش خون به نام چالش گلوکز است. دراین آزمایش، میزان قندخون مادر، یک ساعت پس از نوشیدن یک محلول حاوی مقدار مشخصی گلوکز خوراکی اندازه‌گیری می شود.
اگر نتایج این آزمایش بیشتر از حد مورد انتظار باشد، احتمال دیابت بارداری در مادر بالا تشخیص داده می شود و ممکن است دکتر برای تشخیص قطعی دیابت بارداری، آزمایش دیگری به نام تست تحمل گلوکز برای مادر تجویز کند.
آزمایش تشخیصی آمنیوسنتز: درصورت تشخیص دکتر، بر اساس فاکتور‌هاي افزایش خطر موجود ممکن است برای تشخیص قطعی عده اي از اختلالات کروموزومی یا عفونت، نیاز به انجام آزمایش آمنیوسنتز باشد. این آزمایش در ایران بین هفتۀ ۱۴ و ۱۶ بارداری و عموماً در هفتۀ ۱۶ بارداری انجام می شود.
آمنیوسنتز یک آزمایش تشخیصی تهاجمی است که در آن دکتر مقداری از مایع آمنیوتیک درون کیسۀ آب را خارج و برای بررسی اختلالات کروموزومی یا عفونت آزمایش می کند. این آزمایش میتواند مشکلاتی مانند سندرم داون یا تریزومی ۱۳ را بادقت بسیار بالایی تشخیص دهد. درصورت وجود هر نوع مشکلی در جنین و تصمیم به ختم بارداری، این آزمایش برای دکتری قانونی جهت صدور ختم بارداری قابل استناد است.
مشاوره در مورد خود مراقبتی در سه ماهه دوم
در معاینات بارداری سه ماهۀ دوم، دکتر نتایج آزمایش را برای شما شرح می دهد ودر صورت وجود هر نوع مشکلی شما را مطلع میکند. ضمناً تغییرات طبیعی‌اي که تا معاینۀ بعدی ممکن است اتفاق بیفتد و علائمی را برای شما توضیح خواهد داد که درصورت مشاهدۀ آن ها باید فوراً با او تماس بگیرید. در اواخر سه ماهۀ دوم بارداری، دکتر اهمیت توجه به حرکات جنین و علائم هشداردهندۀ زایمان زودرس، پارگی زودتر از موعد کیسۀ آب و مسمومیت حاملگی را برای شما شرح خواهد داد.
بهمین زودی سه ماه از دوران بارداری شما گذشته و جنین تان دوازده هفته است که با شماست. نیازها و شرایط فیزیولوژیک و روانی شما طی سه ماهه دوم بارداری با هفته هاي اول زمین تا آسمان فرق دارد و با مواردی روبه‌رو می شوید که بین طبیعی یا غیر طبیعی بودنشان سردرگم می شوید.
اطرافیان هم که دراین زمان احساس مسئولیتشان چند برابر شده شما رابا توصیه هایشان تنها نمی گذارند. اگر این دوران را سپری می کنید حتما سوالاتی مانند «چقدر میوه بخورم که ویتامین به بچه‌ام برسه؟ با ترشی و سوزش معده چکار کنم؟ چرا دچار گرگرفتگی شدم؟ یبوست امانم را بریده، چه کنم؟!» در ذهنت ان می چرخد و دنبال پاسخشان می گردید.
اضافه وزن مطلوب در سه ماهه دوم بارداری
افزایش وزن مادران باردار طبق معمول در سه ماه اول چندان محسوس نیست در حالی‌که از هفته سیزدهم به بعد به شکل هفتگی بر وزنتان اضافه می شود که البته فقط 50 درصد از این وزن مربوط به شماست و بقیه اش به خاطر نوزاد و جفت و متعلقاتش است. اگر وزن قبل از بارداری تان طبیعی بوده و اضافه وزن و چاقی نداشته اید، طی سه ماهه دوم باید هر هفته تا 400 گرم اضافه کنید.
طی سه ماهه اول بارداری تهوع و استفراغ صبح یا حتی عصرگاهی امان خیلیها را می برد و مادر باردار را از هر غذایی متنفر می کند؛ اما همین که پا به سه ماهه دوم می گذارید آرام آرام حالت تهوع از بین می رود و جا خود رابه احساس گرسنگی می دهد. با این حال همان گونه قرار نیست به اندازه دو نفر غذا بخورید. دراین مدت تنها 300 کالری افزایش دریافت انرژی روزانه به اسانی می تواند نیاز شما و جنینتان را برطرف کند.
از هر گروه غذایی چقدر بخوریم؟
توصیه هاي تغذیه اي دوران بارداری منحصر به فرد است یعنی از یک مادر تا مادر دیگر با وزن و قد و شرایط فردی دیگر متفاوت است. با این حال همه ی مادران باردار به شش گروه اصلی که در هرم غذایی آمده یعنی نان و غلات، شیر و لبنیات، میوه، سبزی، گوشت و جانشین‌هاي آن و چربی‌ها و روغن‌ها تقسیم کرد.
وعده های غذایی در سه ماهه دوم
تغذیه صحیح و رعایت اصل تعادل، تناسب و تنوع در هیچ دورانی به اندازه بارداری برای سلامت مادر و همچنین جنین اهمیت ندارد. یادتان باشد که باید حداقل سه گروه از شش گروه اصلی غذایی در هر وجود داشته باشد. بعنوان مثال برای صبحانه می توانید یکی دو برش نان تست سبوس دار را همراه با تخم مرغ یا پنیر و یک ظرف سالاد میوه و یک لیوان شیر بخورید یا برای خودتان املت سبزیجات درست کرده و آن رابا یک لیوان شیر و کورن فلکس غنی شده همراه کنید.
عدسی، تخم مرغ آب پز شده به شرط این که کاملا سفت شده باشد، یک تکه فیله مرغ یا شاید یک ماهی قزل آلای کبابی می تواند پروتئین مورد نیاز شما را در وعده ناهار تامین کند و بهتر است آن رابا یک ظرف سالاد فصل یا سالاد کلم همراه کنید. اگر همان گونه گرسنه بودید، یک کاسه ماست کم چرب را هم امتحان کنید. برای مواقعی که منزل نیستید و نمیخواهید در رستوران غذا بخورید می توانید کره بادام زمینی را هم بعنوان یک منبع پروتئینی خوب امتحان کنید.
طبق معمول خانم هاي بارداری بعد از خوردن شام احساس میکنند که بدنشان به قند نیاز دارد یا به اصطلاح دلشان یک چیز شیرین می‌خواهد . دراین موارد کمی میوه خشک یا ماست میوه خانگی یا حتی چند تکه هویج می تواند چاره ساز باشد.
توصیه های تغذیه ای برای مهار آنفولانزای معده
شاید تا به حال نام آنفولانزای معده به گوشتان نخورده باشد، اما ممکن است در دوران بارداری علائم آن راکه عمدتا شامل استفراع و اسهال است، تجربه کنید.
دراین شرایط مهم‌ترین کار حفظ مایعات بدن است البته اگر تهوع دارید کمی آب خورده، 10 دقیقه صبر کنید و بعد جرعه دیگری بنوشید تا تهوع تان تشدید نشود. سوپ و چای هم می تواند در هیدراته نگه داشتن بدن مفید باشد. وقتی کمی حالتان بهتر شد آب میوه رقیق شده را همراه یکی، دو تکه یخ، موز، سیب، نان تست و برنج سفید را امتحان کنید.
توصیه های تغذیه ای ضد سوزش سر دل
از هر صد خانمی که باردار میشوند 80 نفرشان در سه ماهه دوم از سوزش سر دل شکایت میکنند. برای ایکه این حالت کمتر اذیتتان بکندبه جای خوردن دو تا سه وعده غذای سنگین، چهار تا پنج وعده غذای سبک بخورید و هردو تا سه ساعت یکبار یک میان وعده کوچک میل کنید.
حداقل سه ساعت بعد از خوردن ناهار یا شام به رختخواب بروید.ادویه و غذا هاي پرچرب علائمتان را تحریک میکنند و منجر به سوزش بیشتر معده میشوند. البته برای بعضی از خانمها شکلات و آب میوه هم محرک است.شبها قبل از خواب یک لیوان شیر کم چرب یا بدون چربی میل کنید.
بعد از غذا خوردن تا نیم ساعت لم ندهید و صاف روی مبل یا صندلی بنشینید.دور نوشیدنی هاي حاوی کافئین از جمله چای، قهوه، نسکافه و نوشابه خط بکشید.
نبرد تن به تن با کم خونی
به محض شنیدن نام آهن یاد کم‌خونی و شیوع بالای آن در خانم‌هاي ایرانی می‌افتیم. این عنصر معدنی به ساخت گلبول‌هاي قرمز در بدن جنین کمک میکند ودر هفته‌هاي 13 تا 16 بارداری اهمیت بالایی دارد. بهترین منابع آهن در برنامه غذایی روزانه گوشت قرمز، مرغ و ماهی است
که بهتر و بیشتر جذب می شود؛ اما سبزیجاتی مثل اسفناج یا حبوبات هم مقداری اهن دارند که می توانند نیاز شما به این عنصر را تا حدی تامین کنند. برای جذب بهتر آهن بهتر است آن رابا منابع ویتامین ث همراه کنید. مثلاً کنار کباب فلفل دلمه‌اي داشته باشید، با تخم‌مرغ صبحانه گوجه فرنگی بخورید و عدسی که برای ناهار پخته‌اید رابا آب لیموی تازه مزه‌دار کنید.